Interview met Yvon Jansma oprichtster van Centrum voor Verantwoord Spelen

Gepubliceerd: 31 maart 2023, 10:33 uur

Op 30 januari 2023 organiseerde het Centrum voor Verantwoord Spelen een evenement waarbij branchegenoten uit de kansspelmarkt, zoals online casino’s, maar ook fysieke casino’s, de kansspelautoriteit en verslavingszorg samen kwamen.

Het Centrum voor Verantwoord Spelen werd in 2013 opgericht en is binnen de Nederlandse kansspelbranche een bekende naam. Sinds de ingang van de nieuwe wet Kansspelen op Afstand (Koa) op 1 oktober 2021 spelen instanties die zich inzetten voor verantwoord speelgedrag en ter preventie van gokverslavingen een steeds belangrijkere rol binnen de branche. 2023 is het jaar dat het Centrum voor Verantwoord Spelen 10 jaar bestaat: tijd voor een nadere kennismaking met Yvon en het Centrum.

Fabian Neidig: Wat is het Centrum voor Verantwoord Spelen?

Yvon Jansma: Het Centrum voor Verantwoord Spelen is actief op het gebied van voorlichting, advies en hulp op het gebied van kansspelverslaving, maar is door consultancy en de Casino Academy, waarbij het naast diverse cursussen over verslavingspreventie ook cursussen hospitality en conflicthantering aanbiedt, een waar expertisecentrum op het gebied van kansspelen geworden.

Fabian Neidig: Waarom ben je met het Centrum gestart?

Yvon Jansma: Ik ben met het Centrum voor Verantwoord Spelen gestart toen ik zag dat er onvoldoende aandacht was voor gokverslaving. Ik heb meer dan 20 jaar ervaring als behandelaar. Ik heb de impact die een gokverslaving kan hebben als behandelaar leren kennen. De mensen die bij ons in behandeling kwamen hadden al een lange tijd last van hun problematiek. De gevolgen waren groot en ernstig.

Ik ben van nature ook wel een ondernemer. Het was best een flinke stap om te zetten, maar ik ben ervan overtuigd dat je daar moet zijn waar de speler is en derhalve moet samenwerken met de aanbieders van kansspelen. Dat is een benadering die ik nergens anders zag.

Fabian Neidig: Wat is je eigen mening over gokken?

Yvon Jansma: Mensen verwachten dat ik zwaar anti-gokken ben, maar dat is helemaal niet zo. Zolang je het spelen onder controle hebt, kan het leuk zijn om een gokje te wagen. Net zoals het lekker is om af en toe een biertje te drinken. De grootste groep spelers zijn de recreatieve spelers.

Binnen het Centrum voor Verantwoord Spelen staat voorlichting om verslaving te voorkomen, verantwoord te spelen en mensen de weg wijzen naar hulpverlening als het fout gaat centraal. Toch is in de loop van de jaren een verandering van focus ontstaan. Waar het Centrum vroeger enkel en alleen naar het belang van de speler keek, is er nu ook aandacht voor het belang van de aanbieder. Want de aanbieder is er voor de speler. Spelers moeten veilig en verantwoord kunnen deelnemen aan kansspelen. Hierbij is een goed verslavingsbeleid en de uitvoering daarvan enorm belangrijk. Daar helpen wij de aanbieders mee.

Fabian Neidig: Wat vind je van de hele ophef over de reclames die online casino’s maken?

Yvon Jansma: Ik vind dat je als je een vergunning hebt, je reclame moet mogen maken voor het laten deelnemen aan kansspelen, maar een gedegen verslavingspreventie beleid en uitvoering daarvan is een must. Reclames kunnen ook een preventieve boodschap, met meer dan alleen Wat kost gokken jou? Stop op tijd, bevatten.

Het gaat allemaal om de balans. Reclame had ook anders gekund. Ja, er is in het begin te veel reclame gemaakt, wat een sneeuwbal-effect heeft veroorzaakt. Wat wijs was geweest was om in de periode in de aanloop naar 1 oktober consumenten te informeren over wat hen te wachten stond met de Wet KOA (Wet Kansspelen op Afstand, red) en CRUKS. Ook de kwetsbare groepen. We moeten niet onderschatten hoeveel impact reclame heeft op bijvoorbeeld jongeren.

Fabian Neidig: Is er veel veranderd in het preventiebeleid sinds online gokken gelegaliseerd is?

Yvon Jansma: Er is in land based casino’s veel ten goede veranderd. Over het online aanbod kan ik in deze zin geen uitspraken doen want er is geen referentiekader van voor 1 oktober 2021 toen de eerste vergunde casino’s online kwamen.

Preventiebeleid is volgens het boegbeeld van het CvVS altijd een work in progress. Het is een proces dat je constant moet bijslijpen. Er ging al veel goed, nu gaat er meer goed. CRUKS (Centraal Register Uitsluiting Kansspelen, red) is een extra opgave. Er is veel verbeterd, maar er kunnen altijd puntjes op de i gezet worden.

Laten we niet vergeten dat het illegale aanbod er nog steeds is. Dat is iets om beducht voor te zijn. Het ontbreken van een wet zoals de Wet KOA heeft lange tijd het illegale aanbod mogelijk gemaakt. Dat er nu een doel ligt van 85% kanalisatie naar het legale aanbod is mooi, maar het al dan niet halen van dat cijfer legt niet de problematiek bloot.

Fabian Neidig: Wat kan er nog beter?

Yvon Jansma: Er is best een groot risico om naar het illegale aanbod te switchen als je op tilt gaat en je inschrijft in het CRUKS. Dat je veel geld verloren hebt en er helemaal klaar mee bent. Spelers die in CRUKS staan verdwijnen uit zicht. Vanuit CRUKS wordt een inschrijving niet opgevolgd met een persoonlijk contact. Er is vanuit CRUKS geen pad naar hulpverlening. Dus als zo’n speler de volgende dag spijt krijgt, dan is er geen weg terug en gaat hij naar het illegale aanbod.

Persoonlijk vind ik het ook jammer dat er in CRUKS zo weinig keuzemogelijkheden zijn. Het is naar mijn mening te star. Het is alles of niets. Misschien willen spelers wel stoppen met online gokken, maar hebben zij nog wel zin om zo nu en dan een avondje naar het Holland Casino te gaan. Dat kunnen zij niet aangeven in CRUKS. Waarom is het niet mogelijk om een pauze van één maand te nemen?

Fabian Neidig: Hoe kijk jij vanuit het Centrum voor Verantwoord Spelen naar de zorgplicht van online casino’s?

Yvon Jansma: Er zijn twee elementen van toepassing op de zorgplicht. Enerzijds is daar de wet en ik ga ervan uit dat de eisen die de wet stelt aan de zorgplicht nageleefd worden door de aanbieders en dat de KSA als controle-instantie ingrijpt als blijkt dat dat niet zo is.

Anderzijds zijn we een liberaal land. We gaan ervan uit dat je als speler wilsbekwaam en goed geïnformeerd bent. Je kunt alleen zelf bepalen hoeveel geld en hoeveel tijd gezond is. Als je in controle bent, dan is er geen probleem. De uitdaging is wel om te voorkomen dat spelers die controle kwijtraken. De bescherming van de speler dient voorop te staan. Dat vereist dat er grenzen gesteld moeten worden, met name voor de kwetsbare spelers zoals de jongvolwassenen.

Ik denk dat casino’s nog beter kunnen anticiperen of wat ze van een speler zien. Als een speler kort na elkaar een paar keer zijn ingestelde limieten verhoogt, dan zouden casino’s moeten reageren op basis van een getrapt interventiemodel. Daar heeft casino echter wel de hulp van de speler bij nodig. Sommige spelers willen niet met medewerkers van een casino in gesprek over hun risicovol speelgedrag.

Zorgplicht vanuit een casino is een deel van het verhaal. Een online casino kan zaken zo goed mogelijk organiseren en informeren, er is ook een eigen verantwoordelijkheid voor de spelers. Het is een mythe dat we 0% kansspelproblematiek kunnen realiseren. Er zullen altijd mensen die de controle verliezen, net zoals met drank of drugs. Dat is realiteit. We moeten zorgen dat zo min mogelijk mensen de controle verliezen.

Fabian Neidig: Hoe herken je een probleemspeler?

Yvon Jansma: Het herkennen van een probleemspeler is lang niet altijd even gemakkelijk. Naast mensen die tot een risicogroep behoren, kunnen ook mensen die normaal gedrag hebben vertoond door gebeurtenissen of veranderingen in hun privésituatie anders gaan spelen. Het is zaak dat een casino daar op monitort. Het herkennen van signalen is zo belangrijk. Veranderingen zien als mensen structureel vaker en langer spelen, meer storten, ‘s nachts gaan spelen, hun winst niet meer opnemen. Dat zijn wel signalen die alarmerend moeten zijn. Ga in gesprek met de speler en informeer hoe het gaat. Benoem de signalen en de zorgen. Informeer spelers over risico’s en verwijs door hulp- en adviesorganisaties.

Het is en blijft een gedeelde verantwoordelijkheid: Als een speler niet wil luisteren, dan houdt het op. Dan moet een casino de knoop doorhakken als bij het toetsen conform de zorgplicht geen inzicht in het gedrag van de speler en de gevolgen voor de speler en naasten verkregen wordt. Dan moet het account gesloten worden.

Fabian Neidig: Welke maatregelen zou jij graag in de praktijk terug willen zien?

Yvon Jansma: Naast de bestaande maatregelen in het kader van de zorgplicht willen we als Centrum voor Verantwoord Spelen graag een aantal extra mogelijkheden zien om verslavingsproblematiek of andere problemen te voorkomen. Er is geopperd om een maximale storting van € 800,- per maand in te stellen. Dat zou helpend kunnen zijn, al kan het ook een reden zijn om niet meer bij het vergunde aanbod te willen gokken. Casino’s moeten kunnen checken of de financiële situatie van een speler toestaat om te spelen. Dit is volgens mij beter dan de huidige situatie met de limieten.

Fabian Neidig: Wat kun je het beste doen als je vermoedt dat iemand in jouw omgeving een probleem heeft?

Yvon Jansma: Het allerbelangrijkste is dat je niet gaat beschuldigen. Dan gaan bij de ander meteen de hakken in het zand. Uit je zorgen. Benoem je een verandering bij de ander waarneemt. Vraag om uitleg voor bepaald gedrag. ‘Waarom klik je goksites weg als ik de kamer binnen kom?’, ‘Kun je me uitleggen wat je zo leuk vindt aan casino’s?’ Wees nieuwsgierig en maak dingen op een constructieve manier bespreekbaar. Zoek hulp, blijf niet met je vermoeden rondlopen, maar besef dat je enkel iemand kunt motiveren, niet dwingen.